Onze dochter (40+, enigst kind en geen relatie) heeft vanaf haar kind-zijn een muurtje opgebouwd tegen haar moeder, een muurtje vooral tegen teveel intimiteit. Wij dachten altijd dat zij een gelukkige jeugd had bij ons waarbij zij ook heel veel vrijheid kreeg, maar dat muurtje heeft mijn vrouw wel altijd gevoeld, lekker tuddelen met dochter zoals andere moeders dat doen was vanaf het begin moeilijk.
De verstandhouding is in wezen wel goed gebleven met een onderbreking rond haar 20e, maar de gesprekken bleven vanaf de puberteit steken in koetjes en kalfjes. Zodra er iets ter sprake komt dat haar intimiteit raakt of als mijn vrouw iets over zichzelf wil zeggen, dan klapt het deurtje dicht. De handicap van mijn vrouw (o.a. een rolstoel) heeft zij zich altijd voor geschaamd en zij heeft zich lang geschaamd (of doet dat wellicht nog steeds) voor haar eigen lichaam, dat werd min of meer verstopt. Een badpak is al ongemakkelijk voor haar, een bikini totaal ondenkbaar. Omdat er verder geen sprake is van ruzie o.i.d. heb ik dat altijd maar zo gelaten omdat ik niet wist wat het zou ontketenen als ik daar iets aan probeerde te doen (ik kan zelf gelukkig heel goed en rustig met haar praten, steeds beter).
Zij heeft dat (met hulp van psychologen vanaf haar 20e en ook nu nog is ons nu duidelijk geworden) steeds geweten aan een onbewuste verdediging tegen 'de fusie met haar moeder', die haar zelfs recent nog te dicht benaderd zou hebben met een ongewenste aanraking (een gewone knuffel als begroeting of afscheid vind ze ook al moeilijk bij ons). Haar geestelijke puberteit heeft ze destijds 5 jaar uitgesteld zegt ze zelf en ze voelt zich nog steeds onvolwassen. Ze geeft gelukkig niemand de schuld en wijt alles aan 'onbewuste processen'.
Door omstandigheden heb ik e.e.a. weten open te breken bij haar en kan ik nu alles prima in de diepte bespreken, met goede hoop dat alle deurtjes weer normaal open gaan 'want die verdediging is eigenlijk allang nergens meer voor nodig, beseft ze zelf ook, 'het is gewoon een Pavlov-reactie geworden'. Mijn vrouw voelt zich intussen wel degelijk enigszins schuldig, 'wat heb ik verkeerd gedaan in de opvoeding'?
De recente doorbraak in openheid heeft ons nu wel voor een dilemma geplaatst waar ik graag andere meningen over hoor: Wij herkennen nl. in haar afkeer van intimiteit (geestelijk en fysiek) niet mijn vrouw die uiterst empathisch en gevoelig is zonder opdringerig te zijn, maar des te meer mijn eigen moeder (dochter's oma dus) die zij nauwelijks gekend heeft, alleen als 'een vreemde oma die rare dingen deed'. Oma was nl ronduit paranoïde, had ook een grote afkeer van intimiteit, was een contactgestoorde einzelgänger (waar ik zelf helaas ook een stukje van geërfd heb), heeft haar 3 zoons met de nodige trauma's achtergelaten, verzorgde zichzelf heel slecht, haar overige vier kleinkinderen hebben daar ook sporen van meegekregen waaronder één zeer ernstig paranoïde schizofreen geval met uiteindelijk suïcide.
Dat psychologen het bij onze dochter niet bij haar oma maar bij haar moeder gezocht hebben kan ik me best voorstellen, want van oma kon ze maar heel weinig vertellen en wist ze de details van diens persoonlijkheid ook helemaal niet. Van één persoon (een zelfverklaarde psycholoog die zelf zijn moeder haatte weten we) weten we zeker dat hij onze dochter rond haar 20e direct op het spoor heeft gezet van 'je moet je losscheuren van je moeder'. Wat toen ook vrij plotseling en radicaal gebeurde maar wat onze dochter absoluut niet minder onzeker gemaakt heeft, zij beschouwt haar levensloop nog steeds als een soort vlucht alhoewel zij gelukkig goed en stabiel onderdak is.
Mijn grote vraag is nu: als ik mijn dochter wijs op een mogelijke genetische erfenis van haar oma (die al 2.0 jaar geleden overleed, voor mij is het een volkomen logisch en aannemelijk puzzelstukje nu) dan belast ik haar misschien met angsten i.v.m. de problemen van de andere kleinkinderen, als ik dat niet doe dan blijft misschien voortduren wat nu in mijn ogen een groot misverstand geworden is: de band met haar moeder die te intiem zou zijn en waar ze zich tegen moet verdedigen (ook als Pavlov uitgeschakeld is blijft dat misverstand in de lucht hangen). Dát misverstand zou ik heel graag helemaal opgeruimd zien, ter geruststelling van mijn vrouw en ten bate van een betere open verstandhouding. Wat is wijsheid?