Voor degenen die het interesseert, bijvoorbeeld omdat ze overwegen zelf medicatie te gaan gebruiken: mijn ervaringen met Concerta en Ritalin. Natuurlijk reageert geen mens precies hetzelfde op medicatie, maar dit verhaal geeft toch enigszins een idee van hoe het is. Reacties zijn uiteraard welkom!
Ik heb in november vorig jaar de diagnose ADHD gekregen en ik ben begin december begonnen met Concerta. Voor degenen die dat niet weten, Concerta bevat dezelfde werkzame stof als Ritalin (namelijk methylfenidaat), maar het zijn speciale capsules die de stof geleidelijk afgeven, waardoor het 12 uur lang werkt. Dat leek me wel handig. Ritalin moet je precies om de zoveel tijd innemen, en ik ben zo'n chaoot dat ik dat vast zou gaan vergeten... Bij Concerta volstaat in principe 1 dosis 's ochtends, en dan hoef je er de hele dag niet meer aan te denken.
Ik begon met 18 mg. Daar merkte ik weinig van, behalve dan de bijwerkingen. Ik had last van een droge mond en ik merkte dat ik weinig eetlust had. Ook had ik af en toe hartkloppingen, maar dat stond op het bijwerkingenlijstje dat ik had gekregen, dus ik maakte me niet al teveel zorgen.
Na een week ging ik over op 36 mg, en hier begon ik enig effect te voelen. Het leek een beetje alsof ik "afgeremd" werd, mijn gedachten en beweegdrang gingen van formule 1 snelheid naar een gewone personenauto... zoiets. Het voelde een beetje als een prettige deken over me heen. Dit effect hield alleen niet al te lang aan.
Ook had ik nog steeds last van de eerder genoemde bijwerkingen, en ik sliep slecht, het leek alsof mijn lichaam te lang in de "wakker"-stand bleef, ik had minder gauw door dat ik moe was. Al ben ik altijd wel een moeilijke en lichte slaper geweest.
Maar het raarste was dat het eten me niet meer smaakte. Ik voelde geen trek, ik moest mezelf dwingen te eten, en dan leek het naar karton te smaken. Nee, zelfs snoep kon me niet bekoren. Mijn collega's waren verbaasd over dat ik alles afsloeg, omdat ik toch wel een beetje bekend stond als "koekiemonster"... Rond kerst bleek ik 2 kilo te zijn afgevallen. Dat was snel gegaan, maar methylfenidaat remt niet alleen de eetlust, het schijnt ook de vetverbranding te stimuleren.
In overleg met de psychiater ging ik toch naar 54 mg, ondanks de bijwerkingen, omdat de werking van 36 mg niet genoeg was.
En ik kreeg melatonine om beter te kunnen slapen. Dit is geen slaapmiddel, maar een lichaamseigen hormoon dat een rol speelt bij het slaap/waakritme, veel ADHD'ers maken er te weinig van aan en hebben daardoor vaak slaapproblemen. Daar ben ik nog steeds heel erg blij mee. Nu kan ik vrijwel direct inslapen als ik in bed lig (dus geen malende gedachten meer die me wakker houden) en ik slaap door tot de wekker. Voorheen kon ik vaak moeilijk in slaap komen en werd ik elke nacht minimaal een keer wakker.
De eerste dag dat ik 54 mg slikte was ik euforisch. Normaal kostte concentreren op mijn werk me ontzettend veel energie en nu leek ik alles aan te kunnen! Natuurlijk ging ik hiermee door en ik merkte op mijn werk dat ik rustiger was, vooral in mijn hoofd. Ik kon me beter concentreren en focussen op wat ik aan het doen was, in plaats van dat ik nog met tien andere dingen bezig was. Anders was ik altijd heel gauw afgeleid, zowel door gedachten in mijn hoofd als prikkels uit de omgeving die zich aan me leken "op te dringen". Nu had ik momenten dat ik ineens besefte dat ik al een halfuur onafgebroken alleen met mijn taak bezig was geweest. Dat was nieuw voor me! Ik had ook minder de neiging door mijn werkzaamheden heen te "razen" waarbij ik dingen vergat of oversloeg of aan iets nieuws begon zonder het andere af te maken.
Ik ervaarde de werking alleen niet als constant. Er waren dagen dat ik er niks van leek te merken, of juist te veel. Te veel? Ja, het zogenaamde zombie-effect, wat ik vooral in mijn vrije tijd als vervelend ervaarde. Ik beschreef eerder het gevoel van een prettige deken over me heen, maar dan leek die deken ineens verstikkend. Ik voelde me afgesloten van mijn omgeving, het ging allemaal een beetje langs me heen. Ik werd wat vlak, had het idee dat ik dingen veel minder intens beleefde. Activiteiten waar ik anders heel erg van genoot, deden me nu weinig. Ook onder vrienden voelde ik me anders, te rustig. Ik miste mijn spontaniteit, het was alsof ik mezelf niet was.
Toen ging ik erg twijfelen of ik dit allemaal wel wilde. Moest ik mijn persoonlijkheid onderdrukken met pillen om beter mee te komen in deze maatschappij?! Dat soort vraagstukken hielden me bezig, en ik werd er somber en angstig van. Toch heb ik doorgezet, de psychiater zei ook dat het wat tijd kon kosten voor de werking stabiel was.
Inmiddels bleef ik afvallen, maar dat vond ik eigenlijk niet zo erg, aangezien ik toch iets te zwaar was. Mijn eetlust kwam langzaam weer wat terug, maar ik besloot dat ik dit alles net zo goed aan kon grijpen om mijn eetpatroon te veranderen. Nu was het niet zo moeilijk om minder te eten en snoep te laten staan (of in ieder geval zeer te matigen hierin), en als ik daar een gewoonte van zou maken zou dat misschien blijvend vol te houden zijn.
Ook andere bijwerkingen werden minder, ik kreeg langzamerhand het idee dat ik ingesteld raakte op het medicijn. De werking werd constanter en ik begon te merken dat ik me niet meer zo "raar" voelde onder de medicatie, maar toch meer weer "mezelf", terwijl de positieve effecten wel aanhielden.
Wel kreeg ik in de avonduren vaker last van rebounds. Dat betekent dat wanneer de medicijnen zijn uitgewerkt, je oorspronkelijke verschijnselen tijdelijk dubbel zo hard terugkomen. Erg vermoeiend, voor mezelf en voor mijn omgeving, want op dat soort momenten was ik meer "ADHD'erig" dan ik ooit was geweest voor ik medicatie slikte. Dus ik vroeg me af of ik er daardoor eigenlijk niet een probleem bij had...
De psychiater stelde voor dat ik eens zou proberen ’s avonds Ritalin bij te slikken. Er speelde wel even door mijn hoofd wat dat toch is met artsen dat ze vaak "meer pillen!" als de oplossing zien, maar ik besloot het toch te proberen.
Nou, de eerste Ritalin was zo heftig... het leek wel alsof ik stoned was! Natuurlijk is het dezelfde stof als in Concerta, maar vanwege de gereguleerde afgifte werkt dat wat subtieler. Bij Ritalin komt de dosis in één keer vrij, en dat gaf een soort "rush". Ik was die avond bij een vriendin en die vond het maar niks… Ik heb de hele avond stilgezeten (!), of eerder gehangen, op de bank, een beetje stom voor me uit glimlachend. Mijn hoofd leek wel leeg! Alles leek traag te gaan, zowel mijn gedachten (van een formule 1 wagen naar een fiets) als mijn bewegingen (mijn ledematen voelden zwaar...), een rare gewaarwording.
Maar ook dit bleek weer een kwestie van wennen, het heeft nu niet meer dat effect op mijn bewustzijn en waarneming. Het doet gewoon wat het moet doen, en ik voel me er vrij normaal onder. Als ik echt ’s avonds nog één of andere activiteit heb slik ik die Ritalin ook wel, maar als ik gewoon thuis ben lang niet altijd, want dan heb ik weinig last van zo’n rebound.
Ik heb eerder de neiging ’s ochtends een halfje extra bij te nemen, naast de Concerta. Die tip kreeg ik van een andere ADHD’er die zei dat je daardoor een boost krijgt en beter op gang komt ’s ochtends. Dat is nu precies waar ik moeite mee heb, en het werkt inderdaad! Tja, misschien kun je met een kop koffie hetzelfde effect bereiken, maar ik vind koffie niet te drinken… (Ben meer een theeleut, ja.)
Dubbel is dat eigenlijk, dat methylfenidaat aan de ene kant een opwekkend effect heeft (probeer er maar eens op te slapen…), en het je aan de andere kant rustiger maakt. Tenminste, dat doet het bij ADHD'ers. Ik heb me eens laten vertellen dat mensen zonder ADHD er juist hyper en opgefokt van worden, maar ik heb in mijn omgeving helaas geen gezonde vrijwilligers gevonden om dit te bewijzen!
Inmiddels ben ik ook 12 kilo afgevallen, ik heb ineens weer een mooi figuur! Dat vind ik een leuke bijkomstigheid, je hoort mij niet klagen. Al komt er natuurlijk wel een moment dat het afvallen moet stoppen, ik moet toch maar eens kijken hoe ik dat ga aanpakken. Mijn eetlust is wel weer aardig op peil, maar weer enorm veel gaan snoepen lijkt me niet een goede manier… Ik vind het wel eens lastig als collega’s of kennissen vragen wat voor wonderdieet ik toch volg…
Nee, ik ga niet van de daken schreeuwen dat ik ADHD heb, mijn familie, goede vrienden, baas en twee naaste collega’s weten het, en dat vind ik wel genoeg. Tenslotte word ik niet ineens een ander persoon nu mijn denken en doen een naam heeft.
Hoe het nu gaat? Eigenlijk wel goed. Mijn medicijnen zijn een prettige ondersteuning, om onder andere mijn werk beter aan te kunnen. Ik ben er gelukkig geen ander persoon van geworden, al zijn er momenten geweest dat ik dat dacht, maar dat bleek gelukkig niet blijvend. En zo erg is het niet om wat evenwichtiger te zijn, dat heeft veel voordelen, al vind ik mezelf stiekem het leukst in een hyperbui…
Al heb ik wel enigszins het idee dat ik in ruil voor een betere concentratie en focus op één ding wel een klein stukje creativiteit (want creatief en innovatief denken is in feite op het eerste gezicht ongebruikelijke associaties maken tussen allerlei dingen tegelijk, en daar zijn ADHD’ers goed in) heb moeten inleveren. Dit is ook iets wat je hoort van veel Ritalin/Concerta-gebruikers. Maar ik zal nog wel eens duidelijker ondervinden of dat echt zo is, ik zit momenteel niet echt in een situatie waarbij ik mijn creativiteit erg nodig heb. Zeker niet in mijn huidige werk, helaas…
Het is natuurlijk geen wondermiddel, maar een hulpmiddel. Het blijft natuurlijk zo dat medicijnen alleen symptomen onderdrukken, de effecten zijn niet blijvend. Ik vind het ook wel een rot-idee dat ik dit de rest van mijn leven zou moeten slikken, dat mag ik toch hopen van niet?! Ik denk dat er op de lange duur veel meer winst te behalen valt uit leren om dingen structureel anders aan te pakken en je leven zo in te richten dat je het minste "last" hebt van die ADHD en je positieve eigenschappen tot bloei komen.
Als dat me lukt, hoop ik die medicijnen niet meer nodig te hebben. Tenslotte heb ik het de 25 jaar hiervoor ook zonder gedaan. Dat ging uiteraard ook niet van een leien dakje, ik belandde niet voor niks bij een psycholoog, maar het kan wel. Maar goed, op dit moment heb ik het wel nodig, vooral om mijn werk beter aan te kunnen, en ik maak er dankbaar gebruik van. Maar ja, als je een pilletje moet slikken om je werk goed te kunnen doen, denk ik dat ander soort werk gaan doen uiteindelijk een beter idee is.
Ik werk op een laboratorium, je kunt je vast wel een voorstelling maken dat dat eigenlijk niet echt iets is voor iemand als ik. De ideale analist is rustig, beheerst, ordelijk en gestructureerd, en ik ben zo ongeveer het tegenovergestelde! Ja, ik vraag me ook wel eens af hoe ik daar toch terecht ben gekomen... Maar ik ben er nog steeds niet uitgevlogen! Oke, het heeft bloed, zweet, tranen en veel doorzettingsvermogen gekost, problemen op het werk waren dan ook één van de redenen dat ik in eerste instantie bij een psycholoog belandde.
Sinds ik weet dat ik ADHD heb, heb veel meer inzicht gekregen in de manier waarop het "werkt" in mijn hoofd. Ik begrijp steeds beter wat er fout gaat, het frustrerende is alleen dat dat niet automatisch leidt tot controle hierover. Dit werk zal moeilijk voor me blijven, met of zonder medicijnen, en ook al beheers ik het inhoudelijk nog zo goed.
Dus ik denk dat ik gelukkiger word als ik iets ga doen wat meer mijn ding is. Ik ben nog jong, dus omscholen zou nog prima kunnen, maar ik ben er nog niet helemaal uit... Iets met mensen, dat weet ik wel, maar dat is een ruim begrip. De tijd zal het leren, met zulke dingen moet je niet over één nacht ijs gaan... Helaas is geduld niet mijn sterkste kant!
Volgende week begin ik aan een coaching-traject. Deze coach gaat me helpen op een praktische manier beter met mijn ADHD om te leren gaan, en mijn leven beter te organiseren. Ik ben benieuwd… Het zal niet meevallen, maar ik denk wel dat ik er iets aan heb. Ik ben een verschrikkelijke chaoot, en daar helpt geen pilletje tegen. Een beetje menselijke hulp om bepaalde dingen net wat gestructureerder aan te pakken kan zeker handig zijn. Het toppunt van ordentelijkheid zal ik nooit worden, maar dat hoeft ook niet. Dat verstrooide heeft ook zo zijn charmes, toch? En dat is denk ik ook de belangrijkste les die ik moet leren, dat ik er mag zijn met al mijn gebreken... en talenten!