Eerste hulp bij heimwee
Hoeveel last een kind van heimwee heeft, hangt samen met eerdere ervaringen, persoonlijkheid en familiefactoren. Ook de manier waarop het kind tegen het verblijf ver van huis aan kijkt, is bepalend voor de mate van heimwee. Zo is de verwachting dat heimwee op zal treden vaak een self-fulfilling prophecy.
Wat is heimwee eigenlijk precies? Het wordt in de Van Dale omschreven als “sterk verlangen naar geboortegrond, huis e.d.” Heimwee bestaat in gradaties, maar het kan leiden tot psychische nood en beperkingen in het functioneren. Het centrale kenmerk van heimwee is het voortdurend denken aan thuis, en alles wat met thuis te maken heeft. Het kan optreden als iemand van huis is, maar ook al voor vertrek.
Hoe is heimwee te voorkomen? Ten eerste is het van belang om kinderen te betrekken bij het voorbereiden van hun verblijf elders. Samen plannen maken en informatie zoeken over de nieuwe omgeving, zorgt voor een gevoel van controle. Ook kan het helpen van tevoren eens te praten over heimwee. Vertel dat het normaal is om je vertrouwde omgeving een beetje te missen. Dat is niet erg; het betekent gewoon dat er veel dingen zijn die je fijn vindt aan thuis. Als de heimwee te erg wordt, zijn er genoeg manieren om er zelf iets tegen te doen. Zo kan het helpen om leuke dingen te doen met andere kinderen, iets te doen om je dichter bij huis te voelen (bijvoorbeeld een foto bekijken of een brief naar huis schrijven), steun te zoeken bij anderen of te denken aan de positieve kanten van de situatie. Ook de gedachte dat je eigenlijk maar een korte tijd van huis bent, kan heimwee tegengaan. Bespreek deze manieren met het kind, en oefen ze zo nodig door van tevoren een generale repetitie te houden in de vorm van een logeerpartijtje.
Al vind je het zelf misschien ook spannend, het is van belang om als ouder vooral enthousiast en positief te zijn over de tijd die het kind elders door gaat brengen. Ambivalente of negatieve opmerkingen (“Ik hoop maar dat het allemaal goed gaat!”) kunnen bij kinderen leiden tot piekeren en uiteindelijk tot meer heimwee. Deel je eventuele zorgen dus liever met andere volwassenen.
Onderzoeken geven geen eenduidig antwoord op de vraag of het verstandig is om als ouder te bellen en te mailen met een kind dat gebukt gaat onder heimwee. De ervaring leert dat kinderen die een wat kortere tijd van huis zijn, beter niet met het thuisfront kunnen bellen. De heimwee kan hierdoor juist toenemen. Een brief schrijven is in dit geval een betere manier om contact te houden. Als een kind langer van huis is (bijvoorbeeld meer dan 4 weken), is het handig om afspraken te maken over wanneer er telefonisch contact is, of het kind per e-mail op de hoogte te houden van de thuissituatie.
De onderzoekers raden sterk af om met kinderen af te spreken dat ze opgehaald worden “als het echt niet gaat”. De kans op succes wordt hierdoor verkleind. Ouders die aan een goede afloop twijfelen en negatieve verwachtingen over het verblijf elders, zijn funest voor heimwee. Kinderen worden bovendien met een dergelijk “vluchtplan” niet gestimuleerd om zelf de moeilijke situatie te overwinnen en zo een positieve ervaring op te doen.
Het onderzoek valt wel onder de categorie kleinschalig, daar het werd uitgevoerd bij een kleine groep van 27 kinderen. Deze waren tussen de 3 tot 8 jaar oud waren en voldeden aan de diagnostische criteria voor ADHD. 15 van hen mochten vijf weken lang alleen rijst, kalkoen, lam, groeten, fruit, margarine, plantaardige olie, thee, perensap en water consumeren. De overige 12 kinderen vormden de controlegroep, die bleef eten zoals ze gewend waren. Zowel voor, tijdens als na de proef vulden hun ouders en leerkrachten vragenlijsten in over het gedrag van het kind. Uit de analyse van de gegevens maken de onderzoekers op dat de kinderen die het dieet volgden zich na de proef beter konden concentreren. Ook vertoonden ze minder hyperactief en impulsief gedrag.